Initiatiefvoorstel Referendumverordening

VVD Westland heeft in de aanloop naar het initiatief-voorstel voor een Referendumverordening de verkeerde punten aangestipt en ideeën voor verbetering aangeleverd. Dat bleek bij de initiatiefnemer helaas niet tot andere inzichten te hebben geleid.

Voorzitter,

VVD Westland is tegen referenda. 1x per vier jaar worden volksvertegenwoordigers gekozen die vier jaar lang namens de kiezers moeilijke keuzes maken, met afweging van belangen, voor de burgers en voor het algemeen belang. Raadsleden beschikken over zo veel mogelijk informatie en behoren dan in staat te zijn een afgewogen oordeel te vellen over complexe vraagstukken.

 

Een volksvertegenwoordiger mag zich niet binden aan een uitslag van een referendum, niet ervoor en niet erna. Hij beslist volgens de Grondwet (art. 67, derde lid) zonder last en is dus vrij zijn eigen beslissing te nemen (‘ruggespraak’ is bij de Grondwet-herziening van 1983 al verdwenen!). Zet je in de verordening dat je tevoren de uitslag zal volgen, minacht je deze grondwettelijke opdracht.

 

De stukken bevatten ook aannames. Dat er is Westland behoefte aan meer burgerparticipatie bestaat en er draagvlak voor een referendum zou zijn. Dat veel gemeenten een referendumverordening hebben. In 2015 hadden juist relatief weinig gemeenten zo’n verordening, nl minder dan 30% (dat blijkt uit recent onderzoek van de Universiteit van Tilburg). Referenda worden meestal in kleine gemeenten gehouden en zijn meestal raadplegend, met zeer wisselende opkomstcijfers en ze gaan vooral over herindelingen.

 

Referenda moeten worden gehouden over een ‘groot vraagstuk’. Dat is nu precies waar volksvertegenwoordigers voor zijn gekozen, om zelf keuzes te maken bij kleine, maar zeker ook grote vraagstukken. Een referendum is een soort afschuiven van verantwoordelijkheid, je handen schoon houden, want … de burger wil het niet. 

 

Hoe kan je nu een groot vraagstuk zodanig aan de kiesgerechtigden voorleggen dat men de volle omvang van het probleem leert kennen en dan toch een vraag krijgt voorgeschoteld waar hij ja of nee op moet antwoorden. Dat is dus het simplificeren  van een groot vraagstuk. Een soort standpunt NL op de radio, ook doorgaans ongenuanceerd en zonder kennis van zaken je mening uiten. Doe dat onze burgers niet aan.

 

Wat gebeurt er bij referenda? Vooral tegenstemmers zullen de gang naar het stemlokaal maken. Alsof dat dan een juist beeld geeft van de gevoelens van de bevolking!


Na de commissie bestuur is de verordening op een aantal punten aan het door mij geleverde commentaar aangepast (zoals het schrappen van antwoordcategorieën en toevoeging van een uitzonderingsgrond vanwege te gering belang), op een aantal cruciale punten niet. Het gaat, naast onze eerder genoemde principiële  bezwaren, om het volgende:

 

1.     De verordening is onnodig ingewikkeld. Het VNG-model is duidelijk en to the point. Mocht daarvan dit jaar nog een nieuw model komen, dan zou ik daar op wachten.

2.     Volgens artikel 4 moet het college ieder raadsvoorstel voorzien van een afweging over een uitzonderingsgrond voor een referendum. Dat is een verzwaring van de administratieve druk, maar vooral heel vreemd. Een raadgevend referendum heeft zo’n college-advies niet nodig en niet ieder raadsvoorstel behelst een ‘groot vraagstuk’. Dus schieten met een mug op een olifant.

3.     Waarom moeten eerdere steunbetuigingen meetellen voor het definitieve verzoek (art. 7, lid 4)? Dit wordt niet gemotiveerd.

4.     De referendumcommissie wordt een nieuwe macht binnen de bestaande gemeentestructuur die zelfs besloten vergaderingen kan houden (waarom eigenlijk?) en besluiten kan nemen als ware zij een bestuursorgaan.

5.     Deze commissie blijft volgens het voorstel op twee gedachten hinken, met een adviesfunctie en een klachtfunctie. De kosten van deze commissie zijn niet benoemd, ook niet de vergoeding die de leden krijgen, maar ook niet het aantal leden terwijl er wel een bepaling is opgenomen over een quorum – dat dan dus onbegrijpelijk is, namelijk de voorzitter en een lid.

6.     Ook gaan zij nog klachten tegen zichzelf behandelen. De Amerikanen noemen dat ‘dog doesn’t eat dog’, wij leggen dat fenomeen bij de slager neer die niet zijn eigen vlees keurt.

7.     De referendumcommissie ad hoc instellen is sinds gisteren het nieuwste voorstel, maar of het daar beter van wordt kan ik in deze korte tijd niet beoordelen.

 

Tot slot, de discussienota lijkt eigen werk van WV, maar is vrijwel geheel overgenomen van de website Parlement en Politiek. Een bronvermelding had niet misstaan, zo is niet chic.

 

Het zal duidelijk zijn, een compliment voor al het werk, maar we zijn tegen referenda en tegen deze concept-verordening inclusief het Reglement Referendumcommissie.


Elly van der Wilk